Van willekeur naar preventienorm

Mooi nieuws: de Gezondheidsraad (GR) adviseert het ministerie van Volksgezondheid nog dit najaar met een structureel coronavaccinatieprogramma te starten. En waar de staatssecretaris recent nog te kennen gaf dat er geen budget meer was voor nieuwe vaccins, is dat er voor de coronavaccinatie toch wél. Het kan dus wel: preventief budgetteren voor preventie. Maar helaas gebeurt het niet structureel.

Willekeur troef 
Hollandbio is natuurlijk heel blij met de structurele inbedding van het coronavaccinatieprogramma. De pandemie maakte duidelijk hoezeer investeren in preventie een no-brainer is: de kosten van het vaccinatieprogramma zijn ongeveer gelijk aan de kosten van 2 dagen covid-crisis. Wel vinden we het  opmerkelijk dat de staatssecretaris ditmaal – nog vóór groen licht van de GR – budget had gereserveerd. Dat deed hij niet voor de gordelroosvaccinatie, waarvoor de seinen van de GR al langer op groen staan. De willekeur is helaas illustratief voor het nationale preventiebeleid. 

Systeemfalen  
De recente voortgangsbrief “vol vertrouwen in vaccinaties” bevestigt dit probleem. Er bestaat geen systematiek waarmee vaccins na groen licht automatisch in een programma stromen. In de woorden van de staatssecretaris: voor elke interventie moeten we binnen de begroting naar financiële dekking op zoek. En wanneer “de effectiviteit van het vaccin nog (te) laag”, of “de ziektelast onvoldoende groot” is, loopt die zoektocht vertraging op. Met andere woorden: we willen pas betalen voor preventie wanneer onomstotelijk vaststaat dat niets doen duurder is.  

De gevolgen van dat falende beleid tekenen zich af: gemiddeld ligt een vaccin 9 jaar op de plank. Tenzij er zichtbaar doden vallen, zoals bij corona en eerder bij meningokokken – dan kan het wél sneller. Ziektelast op zichzelf, – denk aan het leed veroorzaakt door gordelroos, of de ernstige gevolgen van rotavirus – is blijkbaar geen aanleiding om budget vrij te maken voor preventie. Zelfs niet wanneer de interventie naast effectief waarschijnlijk ook kosteneffectief is.   

Groundhog Day 
Een proactieve instelling lijkt helaas te ontbreken bij het ministerie. Slechts op aangeven van de Tweede Kamer komt het in beweging. Na een breed gesteunde kamermotie belooft de staatssecretaris te verkennen wat de mogelijkheden zijn om de financieringsproblematiek aan te pakken – voor een volgende kabinetsperiode welteverstaan. Hollandbio hoopt dat de staatssecretaris met die toezegging aanstuurt op een stelselmatige oplossing voor het probleem, en niet alleen een pleistertje plakt op het laatste financieringsfiasco: de gordelroosvaccinatie. We lijken beland in Groundhog Day, waarbij het wachten is op de volgende ronde: van geen budget, naar krantenkop, en via Kamervragen en ministeriële toezegging naar lapmiddel.  

Preventienorm 
Om het tij te keren, is een structurele oplossing nodig. Daartoe bepleit hollandbio een preventienorm: voldoende budget – of dat nu een percentage van het bbp is of een stabiele afgeleide van het zorgbudget – voor het benutten van interventies die ons gezond houden. Daarmee stopt het dweilen met de kraan open, en voorkomen we bovendien onnodige zorg, kosten en, bovenal, leed.