Kweekvlees is er! Maar we mogen niet proeven.
Door Koert van Mensvoort
Nederland is goed in kaas, klompen en kweekvlees. Deze duurzame en diervriendelijke vorm van vlees is grotendeels in ons land ontwikkeld. In 1997 verkreeg Willem van Eelen het eerste patent op de techniek, waarbij dierlijke cellen tot spierweefsel worden opgekweekt zonder dat er een dier voor hoeft te worden geslacht. De Nederlandse overheid investeerde begin deze eeuw flink in wetenschappelijk onderzoek dat werd uitgevoerd aan de universiteiten van Utrecht, Amsterdam en Eindhoven.
In 2013 werd door professor Mark Post van de Universiteit van Maastricht de eerste kweekburger aan de wereld gepresenteerd. Zelf deed ik vanaf 2011 aan de TU Eindhoven onderzoek naar de mogelijke impact en we publiceerden met Next Nature Network in 2014 het eerste Kweekvlees Kookboek, met als doel de maatschappelijke discussie over de toekomst van vlees te entameren.
Overmatige vleesconsumptie vormt volgens de Verenigde Naties een van de grootste milieuproblemen van onze tijd. Hoewel het algemeen bekend is dat de opwarming van de Aarde een probleem is, weten veel minder mensen dat vleesproductie een significant deel van de schadelijke broeikasgassen veroorzaakt. Wil Nederland de klimaatdoelen van Parijs halen, dan zal de veestapel hoe dan ook moeten krimpen in de komende jaren, aldus een recent rapport van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Omdat niet iedereen direct bereid is vegetariër te worden, en bovendien de vleesconsumptie in opkomende economieën zoals India en China tezamen met de welvaart toeneemt, moeten we alle alternatieven verkennen.
Hoewel veel mensen kweekvlees nu nog als kunstmatig en onnatuurlijk ervaren, is het maakproces vergelijkbaar met bierbrouwen of kaasmaken; beide draaien om het voeden van celculturen. Het belangrijke verschil is dat kweekvlees nieuw en daarmee ook vreemd en onwennig is. Misschien dat het aan het in 2050 heel gewoon is om in je eigen keuken een stukje vlees te kweken. Voorlopig is het ‘Wat de boer niet kent, de boer niet eet?’ Niet helemaal. Uit onderzoek naar de bereidheid om kweekvlees te consumeren blijkt dat tussen de 40 en 70% van de bevolking er voor open staat om kweekvlees te proberen of er zelfs volledig op over te schakelen.
Omdat de eerste kweekburger in 2013 nog 250.000 euro koste, lijkt deze meer duurzame en diervriendelijke vorm van vleesproductie misschien nog een ver van je bed show. Maar vergis je niet. De eerste platte televisies waren ook alleen betaalbaar voor miljonairs. Vandaag heeft vrijwel iedereen er een in de slaapkamer hangen.
Vlees is wereldwijd een miljarden industrie. Het bedrijf dat er in slaagt een deel van deze markt met kweekvlees te bedienen, draagt niet alleen bij aan een duurzamere wereld; er is potentieel ook veel geld mee te verdienen. Internationale investeerders is dit niet ontgaan. Wereldwijd zijn er op dit moment verschillende bedrijven actief om kweekvlees naar de markt te brengen.
Een van die bedrijven is het Amerikaanse JUST, dat zegt van eendencellen gekweekte nuggets, chorizo worst en zelfs kweek Foie Gras te hebben gemaakt. De CEO van dit bedrijf, Josh Tetrick, heeft de ambitie hun product nog in 2018 op de markt te brengen.
Omdat hij de Nederlandse historie in kweekvlees waardeert, leverde hij onlangs een eerste proefpartij kweekvlees aan een Nederlands restaurant, alsmede aan het NEMO Science Museum, met het idee zijn product op de plek van oorsprong aan de Wereld te presenteren.
Als kweekvlees verkenner van het eerste uur was ik uitgenodigd voor het diner en verheugd de producten te mogen proeven. Maar zover kwam het niet. Op aangeven van het Ministerie van VWS kwam een inspecteur van het Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit de pakketten kweekvlees verzegelen. Omdat dit product nog niet is goedgekeurd volgens Europese Novel food wetgeving mag het niet door ons worden geconsumeerd. In reactie hierop zal de presentatie waarschijnlijk in Azië plaatsvinden.
Nu breekt mijn klomp. We hebben als Nederland vanaf dag één een leidende rol gespeeld in deze duurzame innovatie. De overheid heeft geld geïnvesteerd in onderzoek. Nu een aantal belangrijke technische en maatschappelijke hordes rondom het maakproces en consumenten acceptatie genomen zijn, gaat diezelfde overheid een juridische horde opwerpen door de presentatie van het product in Nederland verbieden.
Begrijp me niet verkeerd. Ik begrijp dat de kweekvlees producten grondig moeten worden onderzocht en getest voordat we deze in de supermarkt aan de consument aanbieden. Is kweekvlees veilig? Is het gezond? We willen het allemaal weten. Daar mag geen twijfel over bestaan voordat het in de winkel komt. Maar daar kom je niet achter als je als overheidsinstantie een proefpakket kweekvlees verzegelt, waardoor je het niet eens meer kunt testen.
Nederland is wereldwijd bekend om onze kaas en ons heerlijk heldere bier. We hebben een unieke kans hier een nieuwe productcategorie aan toe te voegen. We hebben een topsectorenbeleid met de ambitie de meest creatieve economie van Europa te worden. We willen wereldwijd uitblinken op innovatie en voedselproductiviteit. En dan doen we dit?
Ik wil kamer vragen. Ik wil dat de minister de NVWA opdraagt de verzegeling per direct op te heffen en een actieve houding in te nemen door de nieuwe voedselwaren versneld te testen. Ik stel mijzelf beschikbaar om dit kweekvlees op eigen risico te proeven. En we zijn een petitie gestart. Teken als u ook kweekvlees wilt proeven.
Meer weten? Op zondag 27 mei om 21.05 is op NPO2 de VPRO Tegenlicht uitzending Vleeskwekers te zien
Bron: Next Nature Network