← All news

Paradise by the dashboard light?

, ,

Afgelopen week introduceerde het ministerie van VWS zijn spiksplinternieuwe Dashboard Doorlooptijden Geneesmiddelen. Een ontwikkeling die we bij hollandbio met open armen ontvangen en die er veelbelovend uitziet: wij zien namelijk graag helderheid over de routes en doorlooptijden van álle nieuwe innovaties die bijdragen aan onze Gezondheid op Maat-ambitie.

Het nieuwe dashboard brengt in kaart hoe lang het duurt om extramurale geneesmiddelen en intramurale sluisgeneesmiddelen vergoed te krijgen, en hoe de verschillende stappen in het proces verlopen. Op deze manier vormt het een mooie aanvulling op ons eigen onderzoek, over de doorlooptijden tot het moment dat de NZa een add-onprestatie toekent. Enorm waardevolle inzichten, die helpen om het systeem verder te begrijpen en hierover met elkaar in gesprek te gaan. Want wat vinden we van deze doorlooptijden? Ons valt bijvoorbeeld op dat het lang kan duren voordat een dossier na een handelsvergunning ook daadwerkelijk compleet is en het Zorginstituut aan een beoordeling begint. Wat ligt daaraan ten grondslag? Hoe meer we met elkaar onderzoeken hoe het systeem werkt, stap 1, hoe beter we samen met alle stakeholders kunnen werken aan verbeteringen die gezondheid op maat dichterbij brengen!  

← All news

Drug repurposing: een innovatieve wereld te winnen

,

Afgelopen week overhandigde FAST een position paper over de stimuleringsmogelijkheden voor drug repurposing, het herontwikkelen van bestaande geneesmiddelen voor nieuwe aandoeningen, aan demissionair minister Kuipers. De eensgezinde ambitie om hoe dan ook tot effectieve oplossingen te komen, spat van het FAST position paper af. En dat smaakt naar meer, vindt hollandbio. Veel meer.

Een nieuw geneesmiddel van lab naar patiënt brengen is een enorme uitdaging. De route is extreem lang, risicovol en kostbaar. Het is dan ook een no-brainer om, wanneer die weg eenmaal met succes bewandeld is, het geregistreerde geneesmiddel optimaal te benutten voor zoveel mogelijk patiënten. Soms blijkt zo’n geneesmiddel naast de initieel geregistreerde indicatie ook voor andere aandoeningen te werken. En ook die potentie willen we natuurlijk ten volste benutten.

In de praktijk blijkt het proces van repurposing – zoals het herontwikkelen van bestaande geneesmiddelen voor nieuwe indicaties heet – echter niet zo eenvoudig. FAST, het Centre for Future Affordable Sustainable Therapy development, onderzocht de knelpunten en oplossingen voor optimale repurposing en riep demissionair minister Kuipers – en zijn opvolger – in het resulterende position paper op om “drug repurposing” tot een beleidsspeerpunt te maken.

Met hun position paper laat FAST zien dat de schoen wringt bij het businessmodel: de extra investeringen die gemaakt moeten worden voor een officiële registratie bij een nieuwe indicatie, moeten namelijk op de een of andere manier terugverdiend worden. Maar als puntje bij paaltje komt, wil niemand die rekening betalen; niet vooraf in de broodnodige investering, en niet achteraf in de vorm van een hogere vergoeding. FAST komt met een aantal voorstellen om dit probleem te verhelpen en een duurzaam en redelijk verdienmodel rond drug repurposing vorm te geven, bijvoorbeeld door een uitzondering in te bouwen in het huidige preferentiebeleid voor generieke geneesmiddelen.

Het moge duidelijk zijn: hollandbio juicht elk initiatief toe dat resulteert in méér gezondheidswinst uit innovatie. Optimale repurposing van bestaande geneesmiddelen, of het nu gaat om oudere, generieke geneesmiddelen, of om indicatie-uitbreiding van nieuwe, innovatieve, geneesmiddelen, maakt daar integraal deel van uit. We steunen de oproep aan de overheid om daar waar de markt het af laat weten het gat te dichten op elk mogelijke manier, door investeringsrisico’s te verkleinen en de route van lab naar patiënt te versnellen en verbeteren. Maar dan wel op gelijke wijze voor iedereen die geneesmiddelen ontwikkelt en produceert. Of het nu om een generiek of innovatief geneesmiddelenbedrijf gaat, start-up of multinational, een bereidende apotheek, een academische instelling of een non-profitorganisatie.

Daarbij is het gat in het businessmodel een stuk groter dan waar FAST met dit paper op inzoomt. En erger nog, het gat groeit snel. Terwijl de wereld nog nabeeft van de coronapandemie, ontbreekt het businessmodel voor preventieve interventies zoals antibiotica, antiviralen en vaccins nog steeds. En hoewel bedrijven dankzij de stimulerende Europese weesgeneesmiddelenwetgeving de afgelopen jaren volop investeerden in nieuwe geneesmiddelen, indicatie-uitbreidingen en gepersonaliseerde behandelingen tegen zeldzame ziekten, wordt ook die businesscase met het vertragen en vastlopen van nationale vergoedingstrajecten met de dag slechter. De vele ondernemers in de achterban van hollandbio die ondanks ijzersterke wetenschap, een duidelijke medische behoefte én een door de wol geverfd team het leeuwendeel van hun tijd zoeken naar geld, kunnen dat beamen.

De eensgezinde ambitie om hoe dan ook tot effectieve oplossingen te komen spat van het FAST position paper af, en dat smaakt naar meer. Wat hollandbio betreft rekken we die mindset dan ook op naar álle varianten van geneesmiddelenontwikkeling, waar ondanks een schreeuwende maatschappelijke en medische behoefte nog een innovatieve wereld te winnen valt. En, ambitieus als we zijn, zien we nog wel veel meer mogelijkheden om de route van lab naar patiënt voor iedereen te effenen. Laten we dan ook de handen ineen slaan voor een forse investering in vooruitgang, want alleen zo wordt gezondheid op maat realiteit.

← All news

Maatwerk als rode draad tijdens Biotech Wednesday: Gezondheid op maat 

, , ,

Vorige week woensdag vond ons Biotech Wednesday-event plaats, met als rode draad hollandbio’s kersverse programma: Gezondheid op maat. In de sfeervolle Tuinzaal van het Centraal Museum deelden zowel wijzelf als een selectie biotech koplopers deze middag hoe zij gepersonaliseerde gezondheidszorg verder op weg helpen met behulp van ziektemodellen, diagnostiek en behandelingen – zowel curatief als preventief.

Onze programmamanager Britt van de Ven trapte het programma af door het publiek mee te nemen in de biorevolutie. Aan de hand van een aantal voorbeelden liet ze zien hoe die gezondheid op maat steeds tastbaarder maakt. Britt: “Als het gaat om gezondheid, geldt: One size does NOT fit all. Biotech kan helpen de juiste behandeling te geven aan de juiste persoon op het juiste moment.” 

Robert Vries, CEO van HUB organoids, liet vervolgens zijn licht schijnen op de mogelijkheden en knelpunten van HUB’s organoid-technologie, zowel als klinisch relevant ziektemodel als diagnostische tool: “Dit soort patiëntmodellen stellen ons in staat voorspellingen te maken over effectiviteit en toxiciteit die we anders nooit hadden kunnen meten. Met deze informatie kunnen we klinische studies revolutionair anders opzetten, en zo het geneesmiddelenontwikkelproces substantieel versnellen.” 

Chapter Lead Patient Journey Partners Janneke Boersma vertelde daarna hoe Roche vooroploopt in de ontwikkeling van gepersonaliseerde behandelingen: “Door de inzet van diagnostiek en data kunnen we binnen steeds meer ziektegebieden waarde toevoegen.” Desondanks stuit het bedrijf nog te vaak op obstakels op weg naar de patiënt. Janneke: “Bestaande kaders zitten innovatie in de weg. We moeten samen silo’s doorbreken en laten zien dat andere vormen van geneesmiddelontwikkeling ook passend zijn. Waar een wil is, kan een weg zijn.” 

Tot slot zette multiondernemer Remko van Leeuwen preventieve innovaties in het zonnetje. Aan de hand van voorbeelden uit zijn werk bij biotech startups Madam Therapeutics en SurvivX, het Aidsfonds en de BEAM Alliance, liet hij zien waarom de succesvolle ontwikkeling en implementatie van middelen als vaccins en antibiotica door een almaar verslechterende business case zo’n enorme uitdaging vormt. Remko: “Het roer moet om! Alleen als we innovatie op de juiste manier belonen, kunnen we genoeg middelen doorontwikkelen om infecties te blijven bestrijden. Het voorkomen van ziekte is immers beter dan genezen.” 

“Als het aan ons en de sprekers ligt, wordt maatwerk het nieuwe normaal,” sloot onze moderator Wieteke af: Genoeg food for thought voor de afsluitende netwerkborrel!

© Niels van Houts Fotografie

← All news

NKI neemt toegankelijkheid onder de loep

,

Jaren verschil in toegang tot nieuwe kankermedicijnen voor Europese patiënten, kopte het Nederlands Kanker Instituut (NKI) afgelopen week. Met een studie voegen zij waardevolle inzichten toe aan de routes, feiten en cijfers over geneesmiddelen die we bij hollandbio zelf ook zo graag bij elkaar brengen. En dat is mooi nieuws: want willen we de geneesmiddelentoegang op een duurzame wijze verbeteren dan hebben we de kennis, kunde en het oplossend vermogen van alle betrokken stakeholders nodig.

Enorme verschillen in toegang tot nieuwe medicijnen

Uit het onderzoek van het NKI valt af te leiden dat er enorme verschillen zijn in de toegang tot nieuwe medicijnen binnen Europa. En dat terwijl alle landen en ziekenhuizen in principe dezelfde toegang hebben tot de onderliggende informatie. Niet alle ziekenhuizen passen een nieuw middel op hetzelfde moment toe en niet elk middel komt op dezelfde manier beschikbaar, vonden de onderzoekers. Ook early access programma’s (EAP) en off-label voorschrijving maken dat het sterk uiteenloopt wanneer patiënten in verschillende landen behandeld kunnen worden met nieuwe geneesmiddelen. Met deze inzichten in het daadwerkelijke voorschrijfgedrag voegt het NKI een belangrijk puzzelstuk toe aan onze zoektocht naar helderheid over de feiten, cijfers en routes richting de markt.

Alle partijen moeten beter

Willen we voor tijdige toegang zorgen, dan zullen alle partijen het beter moeten doen, geeft onderzoeker Wim van Harten aan: “Het zou te gemakkelijk zijn om de schuld te leggen bij één partij, zoals de farmaceutische industrie, of de overheid” – hoewel dat helaas nog te vaak wel gebeurt. Het artikel van het NKI siert zich juist doordat het nuance in deze discussie brengt. Begrip voor ieders rol in het systeem is daarbij onontbeerlijk. Zo ook voor bedrijven, die immers geen liefdadigheidsinstellingen zijn maar ook hun eigen broek op moeten houden en daar financieel rendement voor nodig hebben.

EAP opmaat naar gezondheid op maat

Afhankelijk van welke stakeholder je het vraagt, is een EAP een tegemoetkoming aan patiënten en het systeem, of een marketingtactiek in afwachting tot definitieve vergoede toegang. Natuurlijk zal geen enkele fabrikant een EAP optuigen zonder de verwachting die kosten later terug te verdienen, maar dat hoeft niet haaks te staan op maatschappelijke betrokkenheid. Uiteindelijk valt er voor beide partijen aan de onderhandeltafel iets te halen uit deze gratis verstrekking. Helder is in elk geval dat een EAP zonder einddatum niet houdbaar is – zeker niet voor kleinere bedrijfjes, wiens voortbestaan afhangt van de inkomsten van een of enkele producten. Hollandbio ziet EAP’s dan ook als een manier om de toegang tot nieuwe geneesmiddelen te verbeteren en versnellen. Door nieuwe geneesmiddelen zo vroeg mogelijk in te zetten kunnen we meer kennis in de praktijk opdoen over voor wie welke behandeling op welk moment de beste keuze is. Zo kunnen EAP’s juist een van de missende schakels vormen op weg naar onze ambitie: Gezondheid op maat.

Geen quick fix

Toch is er, zoals het NKI zelf ook aangeeft, geen quick fix om te zorgen dat nieuwe geneesmiddelen zo snel mogelijk beschikbaar komen. We kunnen niet één partij of één processtap aanwijzen als oorzaak van vertraagde toegang. Het klinkt als een dooddoener, maar we hebben echt alle partijen nodig om samen het systeem beter te maken. Wij hebben daar goede ideeën over, die we graag met de rest van de wereld delen. Wil je ook meepraten over gezondheid op maat? Kom dan 15 november naar Utrecht!

← All news

Lekgeprikte miljardenwinst

, ,

Schreeuwerige koppen met vette chocoladeletters over MILJARDENVERLIES, van hollandbio hoeft het niet en we hadden het ook zeker niet verwacht. Toch echoot de oorverdovende stilte over de inzakkende vraag naar coronavaccins bij ons nog na. Een breed gedeelde misrekening leidde tot krimp voor de kampioenen van de coronacrisis. Het is een harde realiteit, waar de sector vaker mee heeft te dealen.

Verwachtingsvol keek men op de beurs – uw pensioenfonds incluis – naar de koers van verschillende vaccinmakers. En dat bleek een rit omlaag, nu meerdere van hen miljardenverliezen in de boeken noteren en flinke klappen krijgen op de beurs. Ze zullen er zelf liever niet al te veel aandacht op vestigen, want wie praat zichzelf nou graag omlaag, maar opvallend is het wel. Hier hebben bedrijven namelijk – tegen de verwachting in – miljarden aan verlies genomen.

Moet de farmaceut nu met de pet rond? Berooid aankloppen voor staatssteun? Absoluut niet. Na het commerciële succes zijn ze uiteraard prima in staat om de inzakkende vraag op te vangen. Het toont echter hoe lastig voorspelbaar de ontwikkeling is van dergelijke innovaties. Sommige bedrijven hebben aan het begin van de coronacrisis al hun verlies moeten nemen, toen concurrenten sneller of simpelweg beter bleken. Andere haakten later af, toen de mRNA-vaccins favoriet werden. En nu is het de beurt aan de eerdere kampioenen zelf door de inzakkende vraag, met als gevolg onverkoopbare voorraden en dalende beurskoersen (sommige zelfs lager dan toen COVID-19 uitbrak).

Het is de realiteit die we in de biotech sector zo vaak zien: de ontwikkeling van nieuwe behandelingen duurt lang, is kostbaar en risicovol. De weg naar de samenleving is meer dan eens hobbelig, of zelfs een achtbaan met een enorme volatiliteit. Het ene moment is het product door de vraag niet aan te slepen en worstelen beleidsmakers met de vraag welke beroepsgroep of landen als eerste moet meedelen in de schaarse vaccins, het volgende moment maalt nauwelijks iemand nog om zo’n prik. Crisis bezworen, a job well done. En tegen welke prijs? Dat hangt er dus maar net van af wanneer je de balans opmaakt – en dat is soms ook een schreeuwerige kop waard.

← All news

IKNL: maak werk van gezondheid op maat 

Hear Hear: het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) concludeert dat we beter in kaart moeten brengen bij welke patiënten welke oncolytica het meest effectief zijn. Dat streven is geheel in lijn met hollandbio’s ambitie tot gezondheid op maat en vergt ons inziens een zo goed mogelijk gevulde dokterstas. Want alleen dan kunnen we daadwerkelijk in de klinische praktijk leren hoe gezondheidswinst, innovatie en betaalbaarheid optimaal in balans zijn.

Hollandbio gaat voor gezondheid op maat. Door alle nieuwe mogelijkheden – behandelingen maar zeker ook ai, diagnostiek en prognostiek – die de biotech sector biedt optimaal in te zetten, zijn we beter dan ooit in staat om elke patiënt van de best passende behandeling op het juiste moment te voorzien. Dat vraagt wel om een nieuwe benadering van het concept passende zorg: een zo goed mogelijke gevulde dokterstas, waarbij we in de klinische praktijk kunnen onderzoeken welke patiënten, op basis van hun individuele kenmerken, baat hebben bij welk geneesmiddel. Die vraag kunnen bedrijven niet alleen beantwoorden, daarvoor is onder meer een toegankelijke en gezamenlijke data-infrastructuur en nauwe samenwerking met artsen in de klinische praktijk cruciaal. 

Vorige week kwam het Integraal Kankercentrum Nederland op basis van eigen onderzoek tot dezelfde conclusie: dat we beter in kaart moeten brengen bij welke patiënten welke kankergeneesmiddelen effectief zijn. En hoewel hollandbio wederom van mening is dat er een en ander af te dingen valt op de datasets en studie opzet (zie uitgezaaide conclusies over kanker), steunen we die conclusie volledig. Dus: laten we niet langer slechts praten en publiceren, maar echt aan de slag gaan om gezondheid op maat te leveren.  

← All news

Kuipers zoekt regie rond geneesmiddelontwikkeling

,

Demissionair minister Kuipers wil geneesmiddelenontwikkeling stimuleren daar waar de maatschappelijke behoefte het grootst is. Weten hoe de vork precies in de steel zit, ziet hij daarbij als cruciaal. Het is een instelling die hollandbio met de minister deelt (en waar zijn VWS-voorgangers van kunnen leren). Als vervolg op het lijvige onderzoek naar het financiële ecosysteem van vorig jaar, publiceerde minister Kuipers recent twee verdiepende studies, waarmee hij meer inzicht wil verkrijgen in de hiaten in geneesmiddelenontwikkeling voor aandoeningen met de hoogste ziektelast voor de Nederlandse patiënt.

Geneesmiddelenontwikkeling duurt lang, is risicovol, kostbaar en vereist een nauw samenspel van vele partijen. Daarbij geldt financieel rendement als één van de bepalende factoren voor welke geneesmiddelen worden ontwikkeld en uiteindelijk op de markt komen, zo concludeerde de minister op basis van het omvangrijke onderzoek naar het financieel ecosysteem. Een waarheid als een koe, aldus hollandbio. Al valt het nodige af te dingen op de stellingname van de minister dat dit financieel rendement niet altijd in lijn is met de maatschappelijke behoefte (immers: zonder patiënt geen rendement) delen we zijn ambitie om geneesmiddelenontwikkeling te stimuleren daar waar de maatschappelijke behoefte het grootst is.

Met de twee nieuwe onderzoeken probeert de minister de hiaten in geneesmiddelenontwikkeling voor aandoeningen met de hoogste ziektelast voor de Nederlandse patiënt in kaart te brengen. Het eerste, kwantitatieve, onderzoek geeft inzicht in de nieuwe geneesmiddelen die sinds 1995 op de markt zijn gekomen voor de aandoeningen met de hoogste ziektelast voor de Nederlandse patiënt. Het tweede onderzoek is juist kwalitatief en neemt het perspectief van patiënt en arts mee: de ervaren onvervulde medische behoefte, maar ook de stand van de wetenschap en een inschatting van de potentie om hier met behulp van nieuwe geneesmiddelen een oplossing voor te bieden.

Naast aandoening-specifieke oplossingen benoemt het laatste rapport een aantal algemene oplossingen die bepalend zijn voor succes, zoals verbetering van publiek-private samenwerking (eens!), vereenvoudiging van de regelgeving (hear hear), meer internationale sturing (yeah!) en een effectieve zorgdata-infrastructuur (amen).

De rapporten zijn vooralsnog zonder beleidsmatige reactie naar de Kamer gestuurd, waar de minister hoopt dat ze zullen dienen als inspiratie voor de toekomst. Hollandbio is het daar roerend mee eens – en voegt daar, in aanloop naar de verkiezingen, zelf graag een inspiratiebron op weg naar gezondheid op maat aan toe: Over de hordes naar het bordes – het hollandbio verkiezingsmanifest.

← All news

Data-initiatieven banen voorzichtige weg naar gezondheid op maat

Gezondheid op maat is de toekomst, gelooft hollandbio. En de realisatie van een lerend zorgsysteem waarin we zorgdata optimaal kunnen benutten en uitwisselen, is daarvoor essentieel. Gelukkig zien ook andere partijen het belang van data voor geneesmiddelontwikkeling en -inzet. Zo lanceerde Palga en Health-RI een ‘spotify voor medische data’ en richtte het Oncode Insitute en Hartwig Medical Foundation de Oncode Accelerator op – twee initiatieven die met de data van de kankerpatiënt van vandaag, de behandelingsuitkomst van de patiënt van morgen helpen verbeteren. Toch zijn er nog grote stappen te maken voordat dit ook voor andere ziektebeelden mogelijk wordt, waarbij het faciliteren van secundair gebruik veelal een bottleneck vormt.

Want hoewel patiënten onder voorwaarde van een keuzemogelijkheid welwillend zijn hun gegevens te delen, en dit ook juridisch en ethisch verantwoord kan, zijn de Nederlandse regels voor hergebruik van zorgdata voor onderzoek nog te beperkt en onduidelijk. Hoe zorgen we dat alle partijen kunnen profiteren van de goudmijn aan primaire en secundaire data die we zowel nu als in de toekomst genereren? Wat hollandbio betreft door werk te maken van één nationale gezondheidsdata-infrastructuur die aan de behoeften van alle belanghebbenden tegemoetkomt, van patiënt tot biotechbedrijf.

← All news

Kuipers, verkies hollen boven stilstaan! 

, , ,

Passende zorg is het antwoord van onze – inmiddels demissionaire – minister Kuipers op de immer stijgende zorgkosten. Waar zijn visie mooi aan lijkt te sluiten op hollandbio’s ambitie voor gezondheid op maat, blijkt uit de meest recente Kamerbrief wederom dat we in de praktijk een diametraal andere aanpak voorstaan om die visie te realiseren. Want waar hollandbio pleit voor een forse investering in vooruitgang om ons uit het zorginfarct te innoveren, investeert minister Kuipers liever in stilstand door steeds meer en hogere bureaucratische drempels op te werpen voor de toegang tot innovaties in de zorgpraktijk.

Instroom van innovatie verder aanscherpen

Net voor het zomerreces stuurde minister Kuipers een brief naar de Tweede Kamer, waarin hij zijn plannen voor een toekomstbestendig stelsel voor de vergoeding van dure geneesmiddelen uiteenzet. De brief is een aanvulling op de eerder aangekondigde verbetering en verbreding van de toets op het basispakket, voor zorg die valt binnen de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg. Het blijft een schril contrast: waar de minister qua visie op één lijn zit met hollandbio, staat zijn aanpak diametraal tegenover de onze. Uit beide brieven blijkt dat de overheid het zorginfarct nog steeds af wil wenden door te investeren in stilstand: door het opwerpen van nóg hogere drempels, door nog strengere controle aan de poort, en door nog meer bureaucratie. Met lede ogen zien we de route van lab naar patiënt niet sneller en beter worden, maar juist dichtgroeien door een oerwoud van complexiteit voor zowel geneesmiddelen als diagnostiek: de brieven staan vol van initiatieven, extramuraal, intramuraal, sluis, al dan niet centraal, voorwaardelijke toelating, horizonscanning, rapid reviews, doelmatigheidsonderzoek, HTA analyses, beheerste instroomprogramma’s, financiële arrangementen, beoordelingen, herbeoordelingen en al dan niet cyclisch pakketbeheer. Al die initiatieven worden uitgevoerd door een eveneens uitdijend geheel van beroeps-, indicatie-, advies- en expertcommissies, in ronde- en triagetafels, bureaus en andere overlegorganen. Kortom, steeds meer mensen verdienen hun brood met ‘patient access’. Zowel aan overheidskant als bij bedrijven zijn steeds meer experts nodig om een innovatie door het oerwoud heen bij de patiënt weg te houden of juist naar de patiënt toe te loodsen. (Het laat zich raden wat dit met de prijsstelling van toekomstige innovaties doet, maar dat terzijde.)  

Gezondheid op maat vergt een volle gereedschapskist 

Het moge duidelijk zijn: het systeem loopt vast. Terwijl iedereen het met ons eens zal zijn: passende zorg realiseer je niet met een lege dokterstas, al maakt dat het kiezen van de behandeling een stuk overzichtelijker. In onze visie op gezondheid op maat is de dokterstas juist zo goed gevuld als mogelijk: met preventieve interventies, geneesmiddelen, en met steeds slimmere diagnostiek. Na het verkrijgen van een handelsvergunning kunnen we onze tijd, geld en mankracht onzes inziens veel beter besteden aan het leren hoe een behandeling gericht in te zetten in de zorgpraktijk. Een gezamenlijke (inter)nationale gezondheidsdata-infrastructuur is daarbij een essentiële voorwaarde, maar helaas nog geen realiteit in het zwaar versnipperde Nederlandse zorglandschap. Dat die infrastructuur er zo snel mogelijk moet komen, daar vinden minister Kuipers en hollandbio elkaar dan gelukkig wel weer. Optimale benutting van data kan ons immers niet alleen leren welke behandeling op individueel niveau de beste is, het stimuleert ook de ontwikkeling van de behandelingen die nog ontbreken. Dat is niet alleen in het directe belang van alle Nederlandse patiënten, ook ons toonaangevende biotech ecosysteem, van kleine en grote bedrijven, tot ziekenhuizen onderzoeksinstellingen, vaart daar duurzaam wel bij.   

Input op of vragen over de nieuw voorgestelde koers? Wij horen het graag! 
 

← All news

Evaluatie geneesmiddelenvisie: van grip naar wurggreep 

, ,

Dure geneesmiddelen tegen aanvaardbare prijzen toegankelijk houden, was hét doel van de geneesmiddelenvisie die oud-VWS minister Schippers in 2016 lanceerde. Anno 2023 concludeert het strategisch adviesbureau SiRM dat het effect van de visie niet exact te bepalen valt, terwijl de toegang tot innovaties voor patiënten steeds verder onder druk komt te staan. Hollandbio maakt zich zorgen.

Een visie vol oorlogsretoriek en complex beleid 

Om de stijgende zorgkosten een halt te roepen, bond VVD-minister Schippers in 2016 de strijd aan tegen het bedrijfsleven. Zij ging de macht van de farmaceuten breken, de sector moest haar borst maar nat maken en als ze niet wilden luisteren, dan moesten ze maar voelen. De oorlogstaal werd daarbij succesvol ingezet om politiek en maatschappelijk weg te komen met wat er ook op het spel stond: verlies aan innovatiekracht, maar bovenal de gezondheid van patiënten. De visie op geneesmiddelen stond bol van de meest uiteenlopende beleidsinstrumenten en acties, die – een enkele uitzondering daargelaten – volgens hollandbio de toch al veel te lange, kostbare en risicovolle route van lab sneller, noch beter zou maken.  

In de jaren die volgden zag het ministerie maatregel na maatregel falen: magistrale bereiding bleek toch lastiger dan verwacht, alternatieve businessmodellen bleken synoniem voor permanent subsidie nodig, remmende voorwaarden op intellectueel eigendom dreigden de doodsteek te worden voor toch al moeizame valorisatieprocessen en de commissie dwanglicenties vocht elkaar zelfs de tent uit. Slechts direct kostendrukkende maatregelen bleken levensvatbaar, zoals de Sluis, meer en stringentere beoordelingen en onderhandelrondes.  

Net voor het zomerreces publiceerde onderzoeksbureau SiRM, door het ministerie in de arm genomen voor de ‘ex-post evaluatie’ van de geneesmiddelenvisie, haar bevindingen. Een exact effect valt door de veelheid aan externe invloeden en beleidsmaatregelen niet te bepalen, zo luidt de te verwachten conclusie van de onderzoekers. De visie heeft in ieder geval niet geleid tot volledige controle, greep, op de inzet van dure geneesmiddelen, zo stelt SiRM. Wel zagen de onderzoekers positieve effecten van de visie op de informatiepositie, gelijkgericht werken door overheids- en veldpartijen, prijsonderhandelingen, meer inzet op gepast gebruik en Europese samenwerking. Tot slot concludeert SiRM dat Nederland zich verslikt heeft in een aantal beleidsmaatregelen (al formuleren de onderzoekers het wat omfloerster dan wij: ‘de overheid en veldpartijen hebben meer kennis opgedaan over welk beleid werkt’). 

De start van wantrouwen en belemmeringen 
Het moge duidelijk zijn – hollandbio was en is geen fan van de geneesmiddelenvisie. Onzes inziens had het ministerie zich volop tijd, geld en gedoe kunnen besparen door ofwel meteen naar ons te luisteren, of door toch in ieder geval het omvangrijke onderzoek naar het financiële ecosysteem vóórafgaand aan de visievorming uit te voeren, in plaats van nadat de bron aan politiek scorende, maar nogal naïeve en ineffectieve proefballonnetjes was opgedroogd. Maar dat is niet ons belangrijkste bezwaar. De geneesmiddelenvisie, oorlogstaal incluis, ontketende een zwaar gepolariseerd debat, waarin wantrouwen de norm werd en ‘farma-bashen’ salonfähig. En hoewel het ministerie inmiddels een andere koers in lijkt te willen slaan, krijg je die geest niet zomaar weer in de fles. De geneesmiddelenvisie werpt daardoor tot op de dag van vandaag een schaduw op elk mogelijke constructieve oplossing. Het maakt dat het ministerie van VWS, het Zorginstituut Nederland, zorgverzekeraars én beroepsgroepen nog steeds slechts maatregelen invoeren die besparingen boven gezondheid en innovatie plaatsen, zoals de recente aanpassingen aan de PASKWIL criteria, en de aanscherping van zowel de sluiscriteria als de criteria voor vrijstelling van de farmaco-economische (FE-)analyse.  

De keerzijde van de stapeling van maatregelen wordt intussen ook steeds duidelijker: meer bureaucratie, oplopende doorlooptijden en in korte tijd zelfs driemaal keihard ministerieel ‘nee’ op bewezen effectieve nieuwe behandelmogelijkheden, waaronder tegen gentherapie Libmeldy. Onder het mom van gepast gebruik, toekomstbestendige stelsels en boterzachte verdringingsargumenten worden innovaties preventief uit het pakket geweerd: de lat voor toegang, of het nu gaat om nieuwe diagnostica, geneesmiddelen of vaccins, wordt steeds maar weer verhoogd, terwijl infrastructurele projecten slechts tergend langzaam vorderen en noodzakelijke bredere herziening van zorg uitblijft of vastloopt. Een rem op innovatie als remedie tegen een driedubbel zorginfarct, zo lijkt de gedachte.  

Op naar meer innovatie en maatwerk 

Hollandbio staat een radicaal andere koers voor. Wij pleiten voor een forse investering in vooruitgang: in een toegankelijke gezondheidsdata-infrastructuur en de snelle implementatie en inzet van innovaties van vaccins, AI, prog- en diagnostica en de nieuwste behandelmogelijkheden. Door in te zetten op het doorbreken, in plaats van het ophogen van zorgsilo’s, tussen preventie en behandeling, registratie en vergoeding en tussen onderzoek en zorgpraktijk, bouwen we aan een lerend zorgsysteem, waarin optimale benutting van data ons niet alleen leert welke behandeling op individueel niveau de beste is, maar ook de ontwikkeling stimuleert van de behandelingen die nog ontbreken. Kortom: wij pleiten voor een stelsel dat gezondheid op maat mogelijk maakt. 

Nog even terug naar dat ex-post rapport. Naast het evalueren van het effect van de geneesmiddelenvisie, moest SiRM onderzoeken welke lessen de directie GMT van het ministerie van VWS kon trekken voor toekomstig beleid en de uitvoering daarvan. Deze inzichten zijn helaas niet in het openbare rapport opgenomen “omdat dit voornamelijk interne leerproces om vertrouwelijkheid vraagt”. Bewijzen kunnen we het dus helaas niet, maar hollandbio vertrouwt er blind op dat “voortaan beter naar hollandbio luisteren” het belangrijkste inzicht was.